Iris van Duijnhoven, onze vaste blogger en werkzaam als verpleegkundige en verbindingscoach dagbeleving op een zorgboerderij in Brabant, vertelt over het overlijden van haar oma die woonde waar zij werkt. Een prachtig eerbetoon aan een vrouw die veel voor haar, en zo te lezen ook voor vele anderen, heeft betekent.
Opa en oma. Een hele tijd vast onderdeel van mijn blog. Na opa’s overlijden kwam oma nog regelmatig voor in mijn blogs. Zij is afgelopen 8 januari overleden. Ik kan niet anders dan dit blog als een eerbetoon aan haar zien. Zij is de meest fantastische, liefdevolle, wijze en zorgzame vrouw die ik ken (al zegt misschien iedereen dat over zijn of haar eigen oma).
“Zo is het leven, accepteer dat en maak er het beste van”
Vier jaar geleden kwam ze samen met opa op een zorgboerderij voor mensen met dementie wonen, de plek waar ik werk. Ze heeft daar een hele fijne tijd gehad. Als opa het moeilijk had, zei zij ‘’Ach zo is het leven, dat moet je accepteren en er het beste van maken’’. Dat is kenmerkend voor oma. Oma maakte vriendinnen, genoot van het buitenleven en de activiteiten en genoot van het samenzijn met opa tot hij in maart 2022 overleed aan de gevolgen van een gebroken heup.
Opa wilde heel graag blijven leven, we hebben toen een moeilijke keuze gehad over wel of niet opereren aan zijn gebroken heup. Uiteindelijk is de keuze voor ons gemaakt, dat heb ik eerder beschreven in blog Ethisch dilemma wel of niet opereren.
Rustigere en fijnere weg naar haar overlijden
Voor ons als familie was het duidelijk dat we voor oma een rustigere en fijnere weg naar haar overlijden wilden, voor zover je daar invloed op hebt. Het laatste half jaar leverde ze in. Ze had regelmatig een longontsteking of een blaasontsteking en ze viel af en toe. Daarnaast had ze ook meer last van angsten of verdriet. Gelukkig konden wij en de collega’s van de zorgboerderij haar daarin geruststellen. Ze at en dronk steeds minder en gaf regelmatig aan dat het voor haar allemaal niet meer hoefde. Het was mooi geweest.
Tot het einde haar schaterlach
Als ik dit zo opschrijf, lijkt het alleen maar kommer en kwel. Dat was het gelukkig niet, haar humor is tot het einde gebleven en haar schaterlach waar ze iedereen mee liet lachen ook. Ze was altijd blij om ons te zien en nog steeds mijn oma, op haar manier. Ze genoot ervan als we de hondjes meenamen en ook de huiskat van de zorgboerderij zorgde voor geluksmomenten.
Heup gebroken
Op 3 januari werd ik gebeld dat ze gevallen was, ik zag dat haar been iets korter was en naar buiten gedraaid lag. Dat betekent dat haar heup gebroken is, iets wat ik in het begin ontkende, ik wilde het niet weten. Als familie hadden we al besproken, dat mocht ze ooit haar heup breken, we geen operatie meer willen. We willen comfort zoals haar eigen wens is. De artsen in het ziekenhuis bevestigden dat haar gebroken heup uiteindelijk zou leiden naar overlijden.
Ze is bedlegerig geworden en vaak ontstaan er verschillende complicaties waardoor mensen met dementie sterven aan de gevolgen van een gebroken heup.
In het ziekenhuis spraken ze over enkele weken tot maanden.
Dat was volledig tegen mijn gevoel in.
Ik ken oma, haar vechtlust was weg, ze at en dronk al weinig, mijn gevoel zei dat het enkele dagen tot een week zou zijn. Zo snel mogelijk hebben we op de zorgboerderij alles geregeld zodat oma terug naar huis kon komen, in haar vertrouwde omgeving.
Naar haar einde mogen begeleiden
Op 5 januari kwam ze met de ambulance terug uit het ziekenhuis en had ik de dankbare en zware taak om haar naar haar einde te begeleiden. Het was fijn om te doen, we waren op elkaar ingespeeld waardoor ik goed kon zien of ze comfortabel was. Ze leverde heel snel in. Op 7 januari was ze in de ochtend heel goed wakker en helder, een prachtig moment waar we van hebben genoten. Tijdens de zorg pakte ze mij vast en werd ik overladen met kusjes, dat moment vergeet ik niet meer. Gedurende die dag ging het hard, in de avond heb ik haar in slaap gebracht en is ze niet meer wakker geworden. Ze zijn daarboven een hele mooie, stralende ster rijker geworden.
30 jaar mogen genieten van haar
Oma is 95 jaar geworden, een hele mooie leeftijd. Ik ben dankbaar dat ik 30 jaar van haar heb mogen genieten. En dat heb ik volop gedaan. Als klein meisje trok ik altijd al naar haar toe. Later toen ik bij hen om de hoek woonde zag ik ze dagelijks. Dat ze op de zorgboerderij kwamen wonen was een cadeau, een extraatje, zo had ik beiden nog een tijdje lekker dicht bij mij.
Pijn van rouwen
Er wordt altijd gezegd dat rouwen al begint als iemand dementie krijgt. Langzaam neem je steeds een beetje afscheid van de persoon die je naaste ooit was. Als ik terugkijk, zie ik inderdaad dat ze niet meer zoals vroeger was. Maar gedurende de jaren ben ik met haar meegegroeid in het proces van dementie. Het is geleidelijk gegaan.
Oma accepteerde haar achteruitgang in grote lijnen, dus ik ook. Ze is tot het einde mijn oma gebleven op een iets andere manier dan vroeger. Nu ze is overleden voel ik pas echt de pijn van rouwen, want jeetje, wat mis ik mijn lieve oma. Mijn verstand weet dat het goed is. Mijn gevoel geeft aan dat ik haar het liefst nog 50 jaar bij me had willen houden.
Je eigen gevoel zit er niet snel naast
In mijn blogs zit altijd een boodschap, iets om van te leren of over na te denken. In dit blog weet ik niet wat de boodschap is. Misschien dat rouwen voor iedereen anders is en met verschillende fasen gaat? Of dat wat medici ook zeggen over een termijn of de prognose, je eigen gevoel zit er niet snel naast.
Nu ik dit zo opschrijf bedenk ik me dat het belangrijkste is wat ik mee wil geven dat je iemand heel erg mag missen, ook al is het goed zo.
Kan je me missen?
Mijn woordje op haar uitvaart sloot ik af met een grapje van oma en mij. Met hetzelfde grapje wil ik dit blog ook afsluiten.
Als ik op Woodsplace bij je op bezoek was, wilde ik altijd vertrekken met een lach van jou. Ik zei dus standaard: ‘’Oma ik ga, kan je mij missen?’’ Waarop jij zei: ‘’Als kouwe pap’’ om daar vervolgens zelf heel hard om te lachen. Een mooi moment voor mij om te gaan. Dag allerliefste oma, ik ga je missen.
Dit blog is onderdeel van het onafhankelijke platform Regie op Dementie. Ontstaan vanuit eigen ervaring om te helpen léven met dementie. Het biedt je op één plek logische vervolgstappen op de levenslijn van iemand met dementie. Start met het helpen van jouw vader of moeder en klik daarvoor op onderstaande button voor het belangrijkste uit dit blog.
Er zijn in totaal 6 categorieën en 3 kruispunten op de Levenslijn. Regie op Dementie bevat meer dan 250 praktische tips, videos, artikelen en links naar organisaties in de regio Haarlem én de regio Laarbeek (ZO Brabant) die je kunnen helpen.