Iris van Duijnhoven, verpleegkundige en verbindingscoach dagbeleving op een zorgboerderij in Brabant, vertelt wat ze meemaakt met mensen met dementie én hun naasten. In dit blog het ontroerende verhaal van Jolanda en Geert. Over een veilige omgeving creëren. Hoe je dat op een zorgvuldige manier doet, lees je hier.
Laatst brachten we met de groep van de dagbeleving een bezoek aan Jolanda en haar man Geert, in hun kunstenaarswoning in Veghel. Dat bezoek maakte indruk. Het liet zien hoe groot het verschil kan zijn tussen een omgeving waarin iemand zich veilig voelt — en een situatie waarin die veiligheid ontbreekt.
Jolanda is kunstenares en heeft Alzheimer
Jolanda is 66 jaar, getrouwd met Geert en ze heeft Alzheimer. Jolanda is kunstenares en zet meerdere projecten op: TRANSPARANT en deSchets. Ze maakt prachtige kunstwerken voor festivals als het Slokdarmfestival en Fabriek Magnifique.
Door de Alzheimer is het moeilijker om tot kunstwerken te komen. Jolanda is graag buiten; ze verzamelt schors van bomen en maakt daar kunstwerken van. Jolanda en Geert zijn heel hecht samen — zij voelt zich thuis bij hem. Dat is mooi, maar het isoleert ook. Het is goed voor haar om af en toe op een andere plek te zijn en andere prikkels te krijgen. Daarom zijn we gestart met één keer per week dagbeleving in de creatieve groep.
Kennismaking dagbeleving spannend
Tijdens de kennismaking gaven zij aan dat de dagbeleving spannend is voor Jolanda. Ze is bang dat ze niet meer bij Geert kan zijn. We proberen die angst weg te nemen door continu te benoemen dat ze maar één dag in de week naar ons komt en dat Geert haar om 16.30 uur komt halen.
Op de dagbeleving is Jolanda ontspannen zolang Geert er is. Zodra hij weggaat, verandert er iets. Ze wordt onrustiger, loopt heen en weer en vraagt vaak wanneer Geert haar komt halen. Afleiding en één-op-één momenten helpen daarbij; dan zien we haar weer even ontspannen. De ene dag gaat dit beter dan de andere, en dat mag er ook zijn.
Met de hele groep op bezoek bij hun kunstenaarshuis
Geert en Jolanda hebben hun huis omgetoverd tot een kunstenaarshuisje. Alles is zelf bedacht en gemaakt. Op uitnodiging van hen zijn we met de groep bij hen thuis geweest. Wat een prachtig huis — net een museum. Overal zijn kunstwerken te zien, de meeste door henzelf gemaakt.
Jolanda vertelt en straalt
Het mooiste was om Jolanda thuis te zien. Tussen haar kunstwerken en schilderdoeken, in haar veilige haven. Ze straalt, laat trots alles zien en probeert ondanks haar moeite met woorden alles te vertellen.
Wat blijft bij dementie
Bij dementie neemt het vermogen om de wereld logisch te begrijpen langzaam af. Wat echter vaak behouden blijft, zijn emoties, zintuiglijke herinneringen en het gevoel van verbondenheid. Een vertrouwd persoon of een herkenbare plek biedt dan een vorm van veiligheid die diep van binnen wordt gevoeld. Die emotionele herkenning kan angst verminderen, rust brengen en iemands identiteit versterken.
Zoek naar iemands veilige anker
Voor Jolanda is dat veilige anker haar man Geert en hun gezamenlijke thuis. Voor anderen kan het iets kleins zijn: een tas, een sjaal, een foto of een vertrouwd muziekstuk. Zulke voorwerpen brengen herinneringen en emoties naar boven. Ze roepen herkenning op en geven houvast — soms letterlijk. Thuis is ze veel meer de Jolanda die ze altijd is geweest; de Alzheimer verdwijnt meer naar de achtergrond.
Dagbeleving moet een patroon worden en dat kost tijd
Geert is niet op de dagbeleving en het is ook niet haar huis.
Het heeft tijd en inzet nodig om van de dagbeleving ook een veilige plek te maken. Dat kan, maar dat vergt tijd.
Daarvoor moet ze structureel komen; het moet een patroon worden. Het is belangrijk dat er zoveel mogelijk dezelfde gezichten zijn, zodat Jolanda leert dat ook zij een stukje vertrouwen en veiligheid kunnen bieden. Niet zoals Geert — we zijn geen vervanging van hem — maar we kunnen wel voor andere geluksmomenten zorgen.
Ook voor Geert niet makkelijk
Van Geert vraagt dit ook veel. Hij brengt Jolanda wekelijks naar ons, met de wetenschap dat het niet alleen maar fijn voor haar is. Hij doet dat ook met de wetenschap dat het op de lange termijn goed is voor Jolanda en dat dit een zachte manier is om haar kennis te laten maken met de zorgboerderij. Dat helpt.
Meer verbinding
Maandag komt Jolanda weer naar de dagbeleving. Ik hoop dat we zien dat we een stap vooruit hebben gezet door bij haar thuis te zijn geweest. We kennen haar veilige haven, en hebben op een andere manier verbinding met elkaar gemaakt. Hopelijk helpt dat haar om met meer vertrouwen bij ons te zijn.
Dit blog is onderdeel van het onafhankelijke platform Regie op Dementie. Ontstaan vanuit eigen ervaring om te helpen léven met dementie. Het biedt je op één plek logische vervolgstappen op de levenslijn van iemand met dementie. Start met het helpen van jouw vader of moeder en klik daarvoor op onderstaande button voor het belangrijkste uit dit blog.
Er zijn in totaal 6 categorieën en 3 kruispunten op de Levenslijn. Regie op Dementie bevat meer dan 250 praktische tips, videos, artikelen en links naar organisaties in de regio Haarlem én de regio Laarbeek (ZO Brabant) die je kunnen helpen.